İnsan anatomisini bir düşünelim; vücudumuz kendini yenileyebilir, kesikler iyileşir, kemikler kaynar, hücreler sürekli olarak kendini onarır. Doğa da aynı şekilde çalışır; ağaçlar yaralarını sarar, dereler yollarını bulur. 

Peki, bu yenilenmenin betonlar için de geçerli olabileceği söylense ne düşünürsünüz? Evet artık beton da kendi çatlaklarını onarabiliyor. Kendini onaran beton sayesinde yapılar da tıpkı canlılar gibi kendini iyileştirebilecek, bakım maliyetleri azalacak ve dayanıklılık artacak.

Herhangi bir hasar gördükten sonra çatlaklarını onarabilen betona kendini onarabilen beton denir. Genellikle dayanıklılık ile çatlaklar arasında bir ilişki vardır. Yapılarda farklı türde çatlaklar olabilir. Örnek olarak oturma çatlakları, genleşme çatlakları, plastik büzülme çatlakları, kesme ve eğilme çatlakları veya bunların kombinasyonu verilebilir. Donatı korozyonu, hava koşullarına bağlı çatlaklar ve hatalı yapım uygulamaları da bu soruna katkıda bulunur.

Kendini onarabilen betonların, fiziksel ve kimyasal hasarlara karşı dayanıklılığı diğer beton türlerine göre daha yüksektir. Bu nedenle, söz konusu sorunlara etkili bir çözüm sunabilir.

Kendini Onarabilen Beton Türleri

İki gruba ayrılır: Biyotik (Canlı) Beton ve Abiyotik (Cansız) Beton.

Biyotik Beton: Bu betonda, asit üreten bakteriler betona eklenir ve iyileşme sürecinde katalizör görevi görür. Beton çatladığında, su ile temas eden bakteriler kalsiyum laktatı çözerek kireç taşına dönüştürür. Bu sayede, çatlakları doldurarak onarımı sağlar. Bu yöntem, betonun su veya nemle temas ettiği alanlarda daha etkili olur.

Abiyotik Beton: Bu betonda, biyolojik ajanlar yerine kimyasal maddelerle çatlaklar onarılır. Bu yöntem, neme erişimin sınırlı olduğu durumlarda tercih edilir.

Kendini onarabilen beton, birçok yapı türünde kullanılabilir.

Yollar ve Kaldırımlar: Yollarda oluşan küçük çatlaklar, kendini onarabilen beton sayesinde otomatik olarak tamir edilir.

Köprüler: Donma-çözülme döngülerinden kaynaklanan küçük çatlaklar, bakteriyel beton ile kendiliğinden kapanır.

Evler ve Ticari Yapılar: Küçük hasarların kendiliğinden onarılması, yapıların ömrünü uzatır ve bakım ihtiyacını azaltır.

Tüneller: Betonun içindeki kalsiyum karbonat kristalleşmesi ve hidrate olmamış çimentonun reaksiyonu ile tünellerdeki çatlaklar kendiliğinden kapanır.

Havaalanları ve Limanlar: Ağır makineler ve yoğun trafiğe maruz kalan havaalanı ve limanlarda, otonom iyileştirme ve kapsül bazlı sistemler sayesinde çatlaklar onarılır ve yapılar daha dayanıklı hale gelir.

Barajlar ve Rezervuarlar: Kendini onarabilen beton, baraj ve rezervuarlarda çatlakları otomatik olarak tamir eder, yapıların ömrünü uzatır ve güvenliği artırır. 

Kendini onarabilen betonun birçok avantajı vardır.

-Uzun ömürlüdür.

-Bakım maliyetlerini azaltır; çatlaklar kendiliğinden onarılır, dış müdahale gerekmez.

-Betonun basınç dayanımını artırır.

Kendini onarabilen betonun zorlukları da mevcuttur.

Yüksek Maliyet: Geleneksel betona göre daha pahalıdır. Ancak yaygınlaştıkça maliyetlerin düşmesi beklenmektedir.

Bilgi Eksikliği: Yeni bir ürün olduğu için birçok müteahhit bu betonu nasıl kullanacağını bilmemektedir.

Standart Eksikliği: Kendini onarabilen beton için henüz bir standart oluşturulmamıştır.

Kendini onarabilen beton, sürdürülebilir ve uzun ömürlü yapılar için önemli bir çözümdür. Araştırmalar ilerledikçe ve kullanımı yaygınlaştıkça, yapıların dayanıklılığı artacak ve bakım maliyetleri azalacaktır.